ائل/ حمید وظیفه

«اهل عالم ،ای کسانی که ایراد می گیرید.»

«کور شوید»

« این شهر پرگناه باید به من هیئتی عادت بکند»

«هرکس هرچه دلش می خواهد بگوید»

«آنها نفهم هستند»

«هرکس نمی تواند، برود بمیرد»

این ها ادبیات و جملاتی است که چند شب پیش مهدی لیثی از مداحان جوان شهر تبریز به زبان آورده است.

این ادبیات بلافاصله با واکنش ها، مخالفت ها و موافقت هایی همراه بود.

تا جایی که مداح نام آشنای تبریزی حاج مهدی خادم آذریان نیز در واکنش به این مخالفت های صورت گرفته شده در یک یادداشت کوتاهی به اشتباه بودن واژه های بکار برده شده توسط آن مداح جوان اشاره کرده و گفت:« برادر عزیزم آقا مهدی لیثی از مداحان جوان و خوب ما می باشد که سهم بسزایی در جذب جوانان به این مکتب دارد منتها در اثر ناشی از هجمه سازمان یافته مخالفان باعث شده احساس به منطق غلبه کند و در استفاده از واژه ها دچار مشکل شود»

خادم آذریان در ادامه این یادداشت از مخالفان صحبت های مهدی لیثی درخواست می کند که با سعه صدر و نگاه صمیمی با این قضیه برخورد کنند تا موجبات رضایت اهل بیت(ع) فراهم شود.

پیش از آنکه به رفتار طرفداران این مداح و جملات گفته شده توسط وی با مخالفان بپردازیم، ابتدا نگاهی به سیره اهل بیت(ع) در نحوه برخورد با مخالفان خاندان امامت و ولایت می اندازیم تا راه و روش صحبت کردن و رفتار با مخالفان اهل بیت(ع) بر همه ما روشن شود:

۱: مردی از اهالی شام، که تحت تاثیر تبلیغات معاویه قرار گرفته بود، به مدینه آمد و با امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) برخورد کرد و تا آن‌جا که توانست، به آن حضرت ناسزا گفت. هنگامی که ساکت شد، امام رو به او کرد و پس از سلام و تبسم فرمود: «ای پیرمرد! گمان کنم در شهر ما غریبی و در مورد ما به اشتباه افتاده‌ای، هر نیاز و حاجتی که در این‌جا داری، برایت برآورده می‌کنم؛ اگر گرسنه‌ای سیرت می‌کنم، اگر تشنه‌ای سیرابت می‌کنم، و اگر مرکب می‌خواهی به تو مرکب خواهم داد، و تا وقتی که دراین شهر هستی، مهمان ما باش». امام (علیه‌السلام) دست وی را گرفت و به خانه آورد، به او هم غذا دادند و هم سیرابش کردند و دست آخر یک مرکب و مقداری هم پول به عنوان هزینه سفر به او پرداخت کردند.

آن مرد وقتی چنین رفتار بزرگوارانه‌ای را از امام مشاهده کرد، با شرمندگی گفت: گواهی می‌دهم که تو شایسته امامتی، و خدا آگاه است که جانشنینی‌اش را در کجا قرار دهد. تا این ساعت، تو و پدرت نزد من از همه مردم مبغوض‌تر بودید، و اینک کسی نزد من محبوب‌تر از شما نیست»(بحارالانوار، ج 43، ص 344)

۲:یکی از صحابه امام صادق(علیه‌السلام) می‌گوید: «من روزی در روضه نشسته بودم که ابن‌ابی‌العوجاء (از ملحدان شهر مدینه) با یارانش به آنجا آمد و درباره پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و خداوند، مطالبی کفرآمیز می‌گفتند. از خشم و عصبانیت نتوانستم خود را نگه دارم و گفتم: ای دشمن خدا، در دین خدا به الحاد کشانده شده‌ای و خداوند سبحان را انکار کرده‌ای. ابن‌ابی‌العوجاء گفت: ای فلان، اگر اهل کلام هستی، سخنی با تو نیست، و اگر از اصحاب جعفربن محمد هستی، او هرگز با ما چنین سخن نمی‌گوید و با شیوه تو با ما مجادله نمی‌کند. او سخنان ما را بیش از آنچه شنیده‌ای شنیده است. او بردبار و با وقار و عاقل و استوار است. نادان و بی‌پروا و سبک مغز نیست. به سخن ما گوش فرا می‌دهد و کلام مار را می‌شنود و به سخنان ما به خوبی توجه می‌کند. هرگاه تصور می‌کند که سخنان خود را خوب و کامل گفته‌ایم، حجت ما را با دلیلی ساده و  خطابی کوتاه، باطل و ما را به حجت خود ملزم می‌کند. و اگر تو از شاگردان او هستی، همانند او با ما سخن بگو»(بحارالانوار، ج 3، ص 57)

۳:ابن مسكان مى گويد: امام صادق(علیه‌السلام) به من فرمود: «درباره تو گمان دارم كه هرگاه کسی نزد تو به حضرت علی(علیه‌السلام) ناسزا بگوید، اگر بتوانی بینی ناسزاگو را با دندانت بگزی، چنین خواهی کرد؟ ابن‌مسکان گفت: آری، فدایت شوم. به خاندانت قسم چنین کنم! امام(علیه‌السلام) فرمودند: این کار را  انجام نده! به خدا قسم، گاهی می‌شنوم که کسی به علی(علیه‌السلام) ناسزا می‌گوید و بین او و من، تنها یک ستون فاصله است. پشت ستون مخفی می‌شوم و پس از فراغت از نماز، از کنارش می‌گذرم، به او سلام می‌کنم و با او مصافحه می‌کنم!»(امع احادث شیعه، ج 20، ص 37)

۴:همچنین به امام صادق(علیه‌السلام) گفتند: ما مردی را در مسجد می‌بینیم که آشکارا به دشمنان شما اهل‌بیت(علیهم‌السلام) دشنام می‌دهد. حضرت فرمود: «او که خداوند لعنتش کند، نسبتی با ما ندارد. خداوند فرموده است: به آنان که کسی را جز خدای می‌خوانند، دشنام ندهید».( امع احادیث شیعه،‌ج۲۰ ص ۳۷)

پر واضح است که چنین شیوه‌ای تاثیر بسزائی در اصلاح و هدایت دیگران داشت؛ به ویژه این‌که آن افراد نادری که احیانا به اهل‌بیت(علیهم‌السلام) ناسزا می‌گفتند عموما شناختی نسبت به مقام و منزلت اهل بیت(علیهم‌السلام) نداشتند. با توجه به آیات قرآن و روایات مذکور، می‌توان نتیجه گرفت که با وجود اینکه مخالفان اهل‌بیت(علیهم‌السلام) به ایشان اهانت و توهین می‌کردند، ولی امامان شیعه(علیهم‌السلام) به فکر مقابل به مثل با آنها نبودند. و سعی داشتند که با بزرگواری کامل از این توهین‌ها بگذرند.

خلاصه، این نوع رفتار، روش درست برخورد با مخالفان است، نه اینکه آنها  را به باد انتقاد و توهین و اهانت، لعن و نفرین قرار دهیم.

و اما در خصوص رفتار طرفداران آن مداح با منتقدین صحبت هایش:

اینکه هواداران و طرفداران آن مداح، منتقدین صحبت های وی را در جرگه مخالفین محرم و عزاداری قرار داده و این ها را روشنفکر نما و... مورد خطاب قرار می دهند،نهایت کم لطفی است.
چون که علت اصلی مخالفت با صحبت های لیثی، انکار و عناد با عزاداری ها و محرم نیست. تکلیف ان عده ای که هنوز محرم و قیام سیدالشهدا(ع) را با موضوع عرب و عجم یکی دانسته و عزاداری ها را تخریب می کنند،جداست. حتی تکلیف آن عده ای که همه ساله فقط در ماه محرم به فکر فقرا می افتند و می گویند که خرج هیئات باید به فقراداده شود نیز جداست. چون که اگر آنها شناختی از دستگاه سیدالشهدا(ع) داشتند، متوجه می شدند همین هیئات حسینی هستند که در طول سال و در مناسبت ها و ایام مختلف به نیازمندان و مستمندان کمک می کنند.

همانگونه که در روایات اشاره شد، ائمه اطهار(ع) هرگز با مخالفان خود ادبیات تند و تهاجمی استفاده نمی کردند و هرگز اهانتی به مخالفان خود نمی کردند.
علت اصلی مخالفت عده ای ( آنهم نه تنها کم بلکه زیاد ) با جملات این مداح، همین نحوه برخورد با مخالفان عزاداری است( حتی آنهایی که دعوای عرب و عجم راه انداخته اند و یا آنهایی که به تازگی حامی مستمندان شده اند)

با گفتن« باید» نمی شود به هیئت نفر جذب کرد و جواب کسانی که به هیئت ها و‌دستجات حسینی اهانت می کنند نیز «توهین» و گفتن «باید» نیست.
رفتار پسندیده و توهین نکردن متقابل، بهترین پاسخ برای اهانت کنندگان به هیئات حسینی است.
در واقع هیچ «اجبار» ، « باید » ، « زور » و ... وجود ندارد که شهر به « منِ هیئتی عادت کند.»
بلکه منِ هیئتی باید با رفتار، کردار و عملکرد خوب و نیکو در محل کار، در محل تحصیل، در کوچه و بازار و مسجد کاری کنیم که شهر بجای عادت کردن، شیفته و جذب هیئت و هیئتی شود.
حتی منتقد ترین و مغرض ترین افرادی که دستگاه امام حسین(ع) را تخریب می کند نیز موقعی که دستشان از همه جا کوتاه ماند، دست به دامن امام حسین(ع) می شوند. نباید با کج فهمی ها و نادانی ها، عشق آنها به اهل بیت عصمت و طهارت را از بین برد.
اینکه برخی می گویند لیثی توانسته در تبریزی که مشهور به از هم گسستگی و پراکندگی هیئات مشهور بوده، هیئت و دسته ای را راه بیندازد که ۱۰ هزار نفر را دور خود جمع کند، نیز از دیگر اجحافاتی است که به شهر حسینی تبریز و هیئات حسینی این شهر می شود.
از قدیم الایام شهر تبریز مهد و خاستگاه هیئات حسینی بوده است و مراسم عزاداری بازار تبریز مهرتأییدی بر رد این عبارت که تبریز مشهور به از هم گسستگی هیئات است، می باشد. همانگونه که امام جمعه محترم و هیئتی شهرمان گفتند، این سبک عزاداری در بازار تبریز در هیچ کجای ایران وجود ندارد.
اما در طول این سالها کسانی پرادعا به وسط آمده و به بهانه های مختلف، تاریخ چندصد ساله عزاداری های سنتیِ هیئات حسینی شهر تبریز را زیر سوال برده اند. اکنون نیز به بهانه حمایت از لیثیِ جوان که خود در همین هییت ها رشد یافته و مرحومین پدر و پدرزن بزرگوارش نماد و اسوه اخلاص در مداحی بودند.
و در اخر اینکه بگوییم لیثی آنچه را که سایر مداحان بخاطر از دست دادن طرفدارانشان به زبان نمی آورند، گفته است و پدرخوانده خواندن آنها بار دیگر ظلمی است در حق مداحان و پیشکسوتان عرصه مدح و روضه.
تبریز مهد رشد و تربیت اساتید مداحی همانند مرحوم حاج حمیدطهباز، مرحوم حاج غلامرضا شیعه خلص،مرحوم حاج اسماعیل وثاقی و... و مداحانی همچون حاج فروز زیرک کار، حاج ایرج قاسمی، حاج یعقوب حقیقت پور، حاج احمدبالایی، حاح مهدی خادم آذریان و... بوده است. هیچ کدام از این مداحان از ترس از دست دادن محبوبیت و حذف طرفدارانشان،هرگز از گفتن حرف حق و مخالفت با ظلم و ظالمان و دفاع از حقوق مستضعفان نه تنها ابایی نداشتند بلکه همیشه منادی ایستادن در برابر ظلم بوده اند.
لذا پیوند دادن مخالفان صحبت های لیثی با مخالفان و معاندان محرم، روشنفکر خواندن این افراد و زیر سوال بردن جایگاه بی بدیل هیئات پرافتخار شهر تبریز آنهم به بهانه حمایت از یک فرد اصلا کار پسندیده ای نیست